ДЭМБ-ын байр суурь ганхаж байна

Ж.Булганаа
2025/03/18

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага (ДЭМБ) нь удаан хугацаанд дэлхийн эрүүлийг хамгаалах нэр хүндтэй бүтэц гэгдэж байсан билээ. Гэтэл сүүлийн жилүүдэд гаргаж буй шийдвэр нь эргэлзээ төрүүлж, гишүүн улсуудын итгэл улам бүр суларсаар байна. АНУ, Аргентин болон өөр улсууд энэ байгууллагаас гарах болсноо нэгэнт мэдэгдсэн бөгөөд энэ жагсаалт өргөжиж болзошгүй байна. ДЭМБ-ын гишүүн Монгол Улс дараах асуултыг өөрөөсөө асуух ёстой. Тус байгууллагатай бий болгосон хамтын ажиллагаа бодит үр өгөөжөө өгч байна уу, эсхүл өөр хувилбаруудыг судалж үзэх цаг тулж ирээд байна уу?

ДЭМБ шинжлэх ухааны баримт сэлтэд тулгуурлаж ажиллах ёстой боловч түүний бодлого бодит байдал дээр дэлхийн томоохон тоглогчдын ашиг сонирхолд улам ихээр захирагдах болжээ. Эм үйлдвэрлэгч корпорациуд болон зарим тодорхой улсын нөлөө орсноос болж энэ байгууллага гишүүн улсуудад биш харин хандивлагчдад ашигтай шийдвэр гаргах болсон байна. Хараат бус шинжээчдийн онцлон хэлж буйгаар Блумбергийн сан зэрэг томоохон хандивлагчид тус байгууллагын стратегийн эн тэргүүний зорилт ямар байхыг үндсэндээ тулган хүлээлгэж байгаа бөгөөд энэ нь түүний асуудалд бодитой хандах чадварыг сулруулж буй ажээ.

ДЭМБ руу чиглэсэн нэг гол шүүмжлэл бол хоёр нүүр гаргадаг гэсэн асуудал юм. Зарим бүс нутагт  зөвлөмжийн биелэлтийг хатуу шаарддаг атлаа нөгөө бүс нутагт болохоор зөрчигдөж байсан ч нүдээ аньдаг. Ийм  ялгаатай хандлага нь түүний үйл ажиллагаа бодитой, голч зарчмаар явагддаг гэдэгт эргэлзээ төрүүлдэг. Нөгөө талаар, тодорхой улс орны эдийн засаг, эрүүл мэндийн салбарыг хямралд оруулж байсан ч ДЭМБ гаргасан шийдвэрийнхээ үр дагаварыг хариуцдаггүй.   Судалгаанаас үзэхэд Блумбергийн сан зэрэг хувийн сангуудын нөлөө орсноос болж гишүүн улсуудын хэрэгцээ, шаардлагыг үл ойшоосон шийдвэр гаргах хэмжээнд хүргэж болзошгүй байна.  

Сүүлийн жилүүдэд ДЭМБ-ын үйл ажиллагаанд авлигын олон сүлжээ илэрсэн байдаг. Тахалтай тэмцэх зориулалт бүхий их хэмжээний мөнгийг ил тод бусаар зарцуулж, гэрээ байгуулах эрхийг уг байгууллагатай хамаарал бүхий компаниуд авдаг ажээ. Бусад тайлан мэдээнээс үзэхэд эх үүсвэрийг ил тод хуваарилах тал дээр хангалтгүй, улмаар эх үүсвэрийн ашиглалт үр нөлөөгүй байгааг онцолсон байна.  

ДЭМБ асар том төсөвтэй хэдий ч эх үүсвэрийг зориулалт бусаар зарцуулдаг гэсэн шүүмжлэл гарах болсон. Эрүүл мэндийн бодит төсөл, хөтөлбөрийг зохих ёсоор санхүүжүүлэхгүй атлаа дарга нарын олон удаагийн томилолтын зардал, өндөр цалинг эхний ээлжинд санхүүжүүлж байна. Үүнээс шалтгаалан улс орнууд ДЭМБ-ыг санхүүжүүлэх нь утгагүй бөгөөд мэдэгдэм үр дүн авчрахгүй байна гэсэн дүгнэлтэд хүрчээ. 

ДЭМБ олон талаар хувийн хандивлагчдаас хамааралтай болсон ажээ. Тэдний нэг нь Блумбергийн сан юм. Сангаас авч буй санхүүгийн дэмжлэгийг дагаад хатуу нөхцөл болзол тавигддаг бөгөөд энэ нь үндсэндээ байгууллагын шийдвэрт нөлөөлдөг байна. Тиймээс асуудалд бодитой хандаж, хараат бусаар ажиллаж байгаа эсэхэд нь эргэлзээ төрөхөөс өөр аргагүй юм. Шинжээчдийн онцлон хэлж буйгаар хувийн сангуудын мөнгөний нөлөө нь тус байгууллагын эн тэргүүний зорилтыг үндсээр нь өөрчлөх ч боломжтой ба ингэснээр эх үүсвэрийн тэнцвэргүй хуваарилалт үүсгэж байгаа ажээ.

ДЭМБ санхүүгийн хувьд томоохон хандивлагчдаас хамааралтай учраас байгууллагын эн тэргүүний зорилтууд хандивлагчдын ашиг сонирхолд үйлчлэх тал руу хазайдаг байна. Жишээ нь, ДЭМБ Блумбергийн санхүүжилтээр тамхидалтын эсрэг тэмцлийг идэвхтэй явуулдаг. Гэтэл үүний цаана бүр илүү тулгамдсан асуудал болох халдварт өвчинтэй тэмцэхэд эмч нар болон эх үүсвэр хүрэлцэхгүй байгаа зэрэг нь анхаарлын гадна үлддэг. Зарим тохиолдолд хувийн сангуудын санхүүжүүлж буй төслүүдээс үүдэн гишүүн улсууд зохиомлоор бий болгосон зорилтуудыг дагахаас өөр аргагүй болж эрүүл мэндийн бодлогын тэнцвэртэй байдал алдагддаг.

Коронавирусын цар тахал ДЭМБ-ын хувьд хүнд сорилт болсон бөгөөд энэ байгууллага уг сорилтыг давж чадаагүй. Аюулын эсрэг хариу арга хэмжээ хожимдсон, хоорондоо зөрчилтэй зөвлөмжүүд гаргасан, эм үйлдвэрлэгч компаниудын ашиг сонирхлыг лоббидсон зэргээс болж дэлхийн эрүүл мэндийн салбарт эмх замбараагүй байдал үүссэн билээ. Шинжээчдийн тайлангаас үзэхэд ДЭМБ вакцин үйлдвэрлэгч томоохон компаниудын ашиг сонирхлын талд ихээхэн үйлчилсэн учраас ядуу буурай орнуудад эм, тарианы хүртээмж хангалтгүй болсон.

ДЭМБ удаан хугацаанд үнэтэй вакциныг хэрэглээнд нэвтрүүлж, илүү хүртээмжтэй хувилбар байсаар атал үл ойшоож байсан нь зохиомол хомсдол үүсгэж олон оронд эм тариа хүртээмжгүй болсон. Хатуу хязгаарлалт тогтоох талаар гаргасан зөвлөмж нь эдийн засгийг хямралд оруулж, энэ байгууллагын зааврыг дагах нь хэр оновчтой талаар эргэлзэхэд хүргэсэн. Хувийн хандивлагчдын дэмжлэгтэй дэлхийн хэмжээнд авсан арга хэмжээ нь янз бүрийн улс орнуудын тус тусын хэрэгцээ, шаардлагыг харгалзаж үзээгүй учраас нөхцөл байдлыг улам хүндрүүлж байв.

Монгол Улс ДЭМБ-ын гишүүн хэвээр байна. Энэ гишүүнчлэл хэр зэрэг ашигтай вэ? Энэ байгууллагад итгэх итгэл суларсан бөгөөд улс төржсөн үйл ажиллагаа, авлигын дуулиант хэргүүд нь хамтын ажиллагааг цаашид үргэлжлүүлэх шаардлага бий эсэхэд эргэлзээ үүсгэж байгаа юм. Монгол Улс ДЭМБ-тай тогтоосон харилцаага эргэн нэг харж, дэлхийн анагаах ухааны хамтын нийгэмлэгтэй харилцах өөр бусад механизмыг авч үзэх нь нээлттэй. Үүнээс гадна олон улсын түвшинд гаргасан зөвлөмжид хувийн сангуудын үзүүлж буй нөлөөг харгалзаж үзэх нь чухал. Учир нь тэдний дэвшүүлж буй бодлого тус улсын бодит хэрэгцээ, шаардлагатай нийцэхгүй байж болзошгүй.

ДЭМБ итгэл даах тал дээр гүнзгий хямралд ороод байна. Монгол Улс энэ байгууллагын шийдвэрүүдийг шинжлэн судлах зайлшгүй шаардлагатай. Эрүүлийг хамгаалах тогтолцоонд сөрөг үр дагавар үүсэхээс сэргийлж, түүний зөвлөмжүүдийг дагах эсэхийг нягтлах нь зүйтэй. Хямралын үед хөгжлийн шинэ арга замыг эрэлхийлж, шийдвэрүүд нь байнга асуудал дагуулж байгаа энэ байгууллагаас аль болох хамаарал багатай болох нь чухал. Олон улсын өөр хувилбар бүтцүүд, хараат бус санхүүжилт зэрэг нь тус улсад эрүүлийг хамгаалахын илүү тогтвортой хөгжлийг хангах шийдэл байх боломжтой юм.

 

 


1
angry
0
care
0
haha
1
liked
0
love
0
sad
0
wow

Сэтгэгдэл (0)

ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна

Шинэ мэдээ
Газрын тосны тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүллээ 6 цагийн өмнө
Хонгор нутгаас Монгол Улсын гавьяат багш төрлөө 6 цагийн өмнө
Нэгдүгээр шинэ тойрог замын төслийг монгол улсын их хуралд танилцууллаа 12 цагийн өмнө
​ Төрийн дээд одон медаль, зам тээврийн салбарын шагнал гардууллаа 12 цагийн өмнө
Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд 13 цагийн өмнө
Танилц: Татан буугдаж буй 29 Үндэсний хороо, зөвлөл 15 цагийн өмнө
Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Л.Мөнхбаатарын санаачлан хэрэгжүүлсэн “Хүслийн хад аялал жуулчлалын цогцолбор” нээлтээ хийлээ 16 цагийн өмнө
​ Засгийн газрын ээлжит хуралдаан болж байна 16 цагийн өмнө
Улаанбаатарт бороо орно 17 цагийн өмнө
Хэт холын зайн гүйлтийн тамирчин Б.Буджаргалыг Хөдөлмөрийн Гавьяаны Улаан Тугийн одонгоор шагнав Өчигдөр
Рагчаагийн Анхням МУГЖ цол хүртлээ Өчигдөр
​ “Эрчим хүчний өндөржүүлсэн бэлэн байдал дундах улс төрийн "галт томилгоо’” Өчигдөр
Ч.Найдандорж: “Ардын жүжигчин” болоод их баярлалаа. Би ер нь шагналд дуртай хүн бололтой шүү Өчигдөр
Д.Бямбацогт: Намайг эрхэм хүндтэй шагнал хүртээсэй гэж хүссэн олон хүн байсанд маш их баярласан Өчигдөр
ЭМГЭНЭЛ Өчигдөр
НҮБ-ын ойн комиссын “Хуурай бүс нутгийн ажлын хэсгийн IV хурал”-ыг улаанбаатар хотноо зохион байгуулж байна Өчигдөр
Ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуй нэгж байгууллагуудад шалгалт хяналт хийв Өчигдөр
Засгийн газар нэн тэргүүнд ямар ажил хийх ёстой талаар Emongolia болон 11-11 төвөөр дамжуулж иргэдээс санал авч эхэллээ Өчигдөр
Х.Нямбаатар: Авлигын хэргээр ял шийтгэл авч байсан нэг хүн намайг АТГ-д шалгуулахаар өгчээ Өчигдөр
​Урт цагааны цэцэрлэгт хүрээлэн өнөөдөр ашиглалтад орохоор болжээ Өчигдөр