Олон улсын валютын сангаас арилжааны банкуудын дүрмийн санг яаж бүрдсэн гэдгийг шалгана гэсэн хүсэлт тавиад байгаа юм. Нэр бүхий зарим арилжааны банкуудын дүрмийн сан хэтэрсэн, хууль бусаар бүрдүүлсэн гэх асуудал яригдаж байна. Энэ талаар Эдийн засгийн байнгын хорооны дарга, УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очироос тодрууллаа.

-Энэхүү асуудалд Монголбанкны зүгээс ямар байдлаар оролцож байгаа вэ? Нэр бүхий гурван банкны асуудал хүндэрч байна гэсэн мэдээлэл байна?

-Олон улсын валютын сангаас томоохон таван банкийг өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүл гэсэн шаардлага тавьсан. Үүнд Худалдаа хөгжлийн банк, ХААН банк, Голомт банк гэсэн гол гол банкууд орсон. Эдгээр банкууд өнгөрсөн оны 12-р сарын 31-нээс өмнө өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүлэхгүй бол арга хэмжээ тооцохоор хууль баталсан. Тийм учраас энэ хугацаанд багтаж бүх өөрийн хөрөнгүүдээ тавьсан шаардлагын дагуу нэмэгдүүлсэн. Голомт банк 170 гаруй тэрбум, Худалдаа хөгжлийн банк 240 гаруй тэрбумаар нэмэгдүүлсэн. Харин эх үүсвэр нь хаанаас гарсан бэ? гэдгийг Олон улсын валютын сангаас шалга гэсэн чиглэл ирсэн. Тийм учраас энэ асуудалд аудитын шалгалт оруулахад бэлэн байгаа юм. Эх үүсвэр нь янз бүрийн мөнгө бус, эрүүл зөв мөнгө байвал асуудал үүсэхгүй. Энэхүү мөнгө өөр эх үүсвэрээс, хувь хүнээс ч юм уу? орж ирсэн мөнгө гэдгийг олон улсын валютын сангаас бидэнд мэдэгдсэн. Гэхдээ энэхүү асуудлыг шалгах нь зүйтэй, олон улсын аудит оруул гэсэн мэдэгдлийг хүргүүлсэн.

-Голомт банк 170 гаруй тэрбум, болон Худалдаа хөгжлийн банк 240 орчим тэрбум төгрөгөөр хөрөнгийн хэмжээгээ нэмэгдүүл гэсэн юм уу? Эсвэл үүнийг шалгая гэсэн юм уу?

-Дээр дурьдсан хэмжээгээр өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүл гэсэн шаардлага, үүргийг Монголбанкнаас өгсөн байсан. Хуулийн дагуу банкууд заасан хэмжээгээр хөрөнгөө нэмэгдүүлсэн. Аудит хийх явцад өөрийн хөрөнгийг энэ хэмжээгээр нэмэгдүүлэхгүй бол дутаж байна, эсвэл өөрийн хадгаламж эзэмшигчид өөрийнхөө хөрөнгийг зориулалтын бусаар ашигласан байна. Тийм учраас энэ хөрөнгөө нэмэгдүүл гэсэн үүрэг чиглэлийг өгсөн. Банкууд энэхүү үүргийг биелүүлсэн.

-Зарим арилжааны банкууд Хөгжлийн банкнаас зээл авч, өөрийн хөрөнгийн хэмжээгээ нэмэгдүүлсэн зөрчил илэрсэн үү? Зээл авч хөрөнгийн хэмжээг банкууд нэмж болдог юм уу?, Үүн дээр Монголбанкнаас хяналт яагаад тавьдаггүй юм бэ?

-Хөгжлийн банкнаас зээл авч өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүлсэн асуудал байхгүй, Гэхдээ өөрийн хөрөнгөө нэмэгдүүлсэн мөнгийг шалгахаар олон улсын аудитын байгууллага ажиллах болно.

-Системийн хэмжээнд нөлөөлөхөөргүй нэг жижиг банк дампуурах гэж байгаа гэсэн мэдээлэл явж байна. Энэ үнэн үү?

- Өнөөдрийн байдлаар ямар нэг банк дампуурахгүй. Саяхан "Капитал" банк дампуурсан. Тийм учраас ээлж дарааллан банк дампуурах нь эдийн засагт сайны дохио биш.

-Төв банкны ерөнхийлөгч өөрийнхөө тойрон хүрээлэгчид, найз нөхдийн банкийг дампуурахаас хамгаалж байна гэсэн мэдээллүүд хэвлэлээр гарч байна. Монголбанк шударга ажиллаж чадаж байна уу?

-Монголбанкны тухай хууль баталсан. Хуулийн дагуу Монголбанкны ерөнхийлөгч бүх арилжааны банкуудад шууд улсын байцаагчийн эрх эдэлдэг болсон. Өөөрөөр хэлбэл үйл ажиллагааг нь шууд хянах, шалгах, зогсоох эрхтэй болсон. Тиймээс бүх эрх нь Монголбанкинд шилжсэн. Би хувьдаа тус банкны ерөнхийлөгчийг өөрийн найз нөхдөд давуу эрх олгож байгаа гэж бодохгүй байна. Одоогийн Монголбанкны ерөнхийлөгч бол тун хашир хүн, тиймээс шударга бус зүйл хийдэггүй байх гэж бодож байна. Янз бүрийн цуурхалд итгээд байх хэрэггүй. Гэхдээ УИХ-ын гишүүн Я.Содбаатараар ахлуулсан Монголбанкыг шалгах ажлын хэсэг байгуулаад ажилллаж байна.

-Капитал банк дампуураад нилээдгүй хугацаа өнгөрлөө. Энэ хугацаанд төр их хэмжээний мөнгө алдах нөхцөл байдал үүссэн, Мөн хадгаламж эзэмшигчдийн хохирлыг барагдуулах тал дээр хэрхэн ажиллаж байна вэ?

-Хадгаламж эзэмшигчид өөрсдийн мөнгийг аваад явж байна. Хадгаламжийн даатгалын корпораци 20 сая хүртэлх хадгаламжтай иргэдийн мөнгийг нь олгож байгаа. Түүнээс дээш хадгаламжтэй иргэдийн хувьд Капитал банкны хөрөнгө 60 гаруй тэрбум төгрөгийг битүүмжлэн хурааж авсан. Төрийн мөнгө болон хохирсон иргэдийн мөнгийг төлөх ёстой.

-Капитал банкинд төрийн яг хэдэн төгрөг хадгалагдаж байсан бэ?

- Төрийн 200 гаруй тэрбум төгрөг байсан.

-Энэхүү мөнгийг яаж авах ёстой вэ?

-Хураан авсан хөрөнгийг борлуулж байж шийдэх ёстой.

-60 гаруй тэрбум төгрөг байгаа гэхээр үлдсэн нь дутах уу?

- Үгүй. Мөнгөнүүд байж байгаа.

Ярилцсан: Н.Өнөрцэцэг